Jan Jaśkowski

www.osteopatagdansk.pl 

Tendinopatie, w Polsce znane jako zapalenia ścięgien, są bardzo powszechnym schorzeniem. Około 30% konsultacji ortopedycznych dotyczy zapalenia ścięgien. Do najczęstszych należą zapalenie ścięgna Achillesa, zapalenie ścięgien stawu barkowego – tzw. stożka rotatorów, oraz zapalenie zginaczy i prostowników nadgarstka – tzw. łokieć tenisisty i golfisty. Dokładna przyczyna nie jest znana. Zakłada się, że dochodzi do zaburzenia mechanizmu ochronnego/regenerującego ścięgno i zmian patologicznych związanych z nadmiernym, powtarzającym się obciążeniem ścięgna. To skutkuje powstawaniem zmian degeneracyjnych, osłabieniem ścięgien, naderwaniem lub zerwaniem i bólem. Wbrew swojej nazwie badania naukowe stwierdzają jedynie nieznaczne występowanie stanu zapalnego.  

W Polsce leczenie zapalenia ścięgien zaczyna się od stosowania substancji przeciwzapalnych najczęściej w postaci kremów i żelów do stosowania miejscowego. Często stosuje się także iniekcje ze środkiem przeciwzapalnym. Rehabilitacja ogranicza się zazwyczaj do fizykoterapii – leczenie ultradźwiękami czy polem magnetycznym. Rzadziej stosuje się leczenie falą uderzeniową. Niestety to leczenie – skoncentrowane na wyeliminowaniu stanu zapalnego – pozostaje mało skuteczne. Zazwyczaj to nie stan zapalny odpowiada za powstawanie zmian degeneracyjnych i uszkodzenia ścięgien. Zapomina się także, że stan zapalny to jest naturalny proces regeneracji tkanek. Wyleczenie stanu zapalnego nie oznacza wyleczenia przyczyny powstawania stanu zapalnego.

W przypadku osoby, która bez odpowiedniego przygotowania postanowiła przebiec maraton i przeciążyła ścięgno, takie leczenie może przynieść poprawę. Ale już w przypadku osoby, która biega od 10 lat i zaczyna odczuwać dolegliwości bólowe ścięgna, takie leczenie zazwyczaj nie przyniesie poprawy. W tym przypadku należy dokładnie przeanalizować dlaczego dane ścięgno doświadcza przeciążenia, które stawy działają prawidłowo, a które są ograniczone lub nadmiernie ruchome i jak możemy to zmienić. Następnie stosuje się stopniowe zwiększanie obciążenia danego ścięgna. Tylko w ten sposób możemy zapobiegać nawrotowi choroby. 

Podobne postępowanie jest w przypadku osoby pracującej przy komputerze cierpiącej na bóle łokcia. Przede wszystkim analizuje się ruchomość kręgosłupa. Od kręgosłupa zależy ustawienie łopatki i stawu barkowego. Staw barkowy tworzą łopatka i kość ramienna. Kość ramienna tworzy także staw łokciowy. Do kości ramiennej przyczepia się ścięgno mięśni prostowników i zginaczy nadgarstka, których zapalenie nazywamy łokciem tenisisty lub golfisty. Dlatego ustawienie kości ramiennej ma bezpośredni wpływ na potencjalne przeciążenie tych ścięgien. 

Jak pokazują badania naukowe takie podejście jest równie skuteczne jak leczenie operacyjne. Naukowcy przeanalizowali badania przeprowadzone na ponad tysiącu pacjentach. Porównywali leczenie operacyjne z rehabilitacją polegającą na stopniowym obciążaniu ścięgna, a także z pozorowaną operacją, tzn. taką podczas której chirurdzy tylko pozorują naprawę uszkodzonego ścięgna.

Okazało się, że wszystkie trzy metody są równie skuteczne! Najciekawszym jest fakt, że pozorowana operacja jest równie skuteczna co prawdziwa operacja. Wniosek z tego jest taki, że operacja działa na zasadzie efektu placebo. Na tej podstawie naukowcy analizujący powyższe badania rekomendują minimum dwunastomiesięczną rehabilitację polegającą na stopniowym obciążaniu ścięgna przed podjęciem decyzji o zabiegu chirurgicznym. Jednocześnie nie zaleca się stosowania pola magnetycznego, terapii ultradźwiękami, jonoforezy czy laseroterapii. 

Musimy pamiętać, że każdy zabieg chirurgiczny wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań pooperacyjnych. Od mniej groźnych zakażeń po zagrażającą życiu zakrzepicę. Niewspółmierny jest również koszt leczenia operacyjnego w porównaniu do rehabilitacji. W sytuacji gdy polski system opieki zdrowotnej znajduje się w zapaści finansowej, a kolejne oddziały szpitalne są zamykane jest to bardzo istotne.  

1.Andres BM, Murrell GAC. Treatment of tendinopathy: what works, what does not, and what is on the horizon. Clin Orthop Relat Res2008;466:1539-54

2.Kearney RS, Parsons N, Metcalfe D, et al. Injection therapies for Achilles tendinopathy. Cochrane Database Syst Rev2015;13

3.Schr-der CP, Skare – ystein, Reiker’s O, et al. Sham surgery versus labral repair or biceps tenodesis for type II slap lesions of the shoulder: a three-armed randomised clinical trial. Br J Sports Med2017;51:1759-66

4.Challoumas D, Clifford C, Kirwan P, et al How does surgery compare to sham surgery or physiotherapy as a treatment for tendinopathy – A systematic review of randomised trials BMJ Open Sport & Exercise Medicine 2019;5:e000528. doi: 10.1136/bmjsem-2019-000528