Blog

Schorzenia stopy w praktyce osteopaty.

Przez: Jan Jaśkowski

Schorzenia stopy są niezwykle częste. Blisko 80% społeczeństwa cierpiało z powodu bólu stopy. Zapalenie ścięgna Achillesa, zapalenie rozcięgna podeszwowego potocznie zwane ostrogami piętowymi oraz bóle związane z koślawością palucha popularnie zwanymi haluksem to najczęstsze schorzenia stóp. Jednak dysfunkcje stopy to nie tylko problem stóp. Stopa jest jedynym punktem kontaktu naszego ciała z podłożem w czasie stania czy chodu i jej dysfunkcje wpływają na całe ciało. Osoby cierpiące na przewlekłe bóle stopy znacznie częściej odczuwają bóle w innych częściach ciała. Ponad 60% odczuwa bóle kręgosłupa, blisko 60% odczuwa bóle innych stawów, a ponad 50% ma problemy z nadwagą i ? ze wzrokiem.  Aby zrozumieć jak powstają schorzenia stóp musimy wiedzieć jak funkcjonują zdrowe stopy. 

Stopa to niezwykle skomplikowana struktura biomechaniczna. Stopa zbudowana jest z 26 kości i 33 stawów oraz ponad 100 mięśni, ścięgien i więzadeł! Stopa pozwala nam na sprawne przemieszczanie się oraz absorbuje wstrząsy związane z ruchem. 

W czasie różnych faz chodu, biegu czy innych aktywności w obciążeniu, w stopie powinny zachodzić bardzo konkretne ruchy. Opiszę tutaj dwa główne – pronację i supinację. Pronacja występuje w czasie chodu gdy stopa znajduje się z przodu. Jest to skomplikowany, trójpłaszczyznowy ruch zachodzący w kilku stawach jednocześnie. Dla uproszczenia napiszę, że w czasie pronacji łuk stopy powinien się obniżać. Supinacja zachodzi w stopie, która znajduje się z tyłu podczas chodu. W czasie supinacji łuk stopy powinien się unosić.

Niestety w dzisiejszym świecie nawet 90% społeczeństwa cierpi na zaburzenia prawidłowej pracy stóp, głównie na brak supinacji.  Istnieje wiele przyczyn powstawania tych zaburzeń. Mimo, że wymienia się pośród nich predyspozycje genetyczne to w rzeczywistości nie są one aż tak częste. Fakt, że mama czy babcia cierpiała na haluksy nie oznacza bowiem automatycznie, że odziedziczyliśmy to schorzenie w genach. Do najczęstszych przyczyn zalicza się zaburzenia biomechaniczne, które powstają w wyniku siedzącego trybu życiu i nieprawidłowego obuwia. 

Aby zachodził odpowiedni ruch w stopie konkretne mięśnie w bardzo konkretnym czasie muszą zostać napięte a inne rozluźnione. Na tym polega prawidłowa kontrola motoryczna. Długotrwałe siedzenie, brak ruchu, urazy i wypadki oraz nieodpowiednie obuwie zaburzają kontrolę motoryczną. 

W swojej praktyce najczęściej spotykam się z trzema problemami dotyczącymi stóp.

  1. Ograniczenie zgięcia grzbietowego stopy. 
  2. Ograniczenie ruchomości stawu biodrowego. 
  3. Ograniczenie ruchomości kręgosłupa piersiowego.

Ograniczenie zgięcia grzbietowego stopy może być spowodowane przykurczem mięśni łydki. Te przykurcze najczęściej są związane z siedzącym trybem życia i noszeniem butów na obcasie. Ponadto występują po urazach takich jak skręcenie stawu skokowego. Skręcenie stawu skokowego to bardzo częsty uraz, który niezwykle rzadko jest odpowiednio rehabilitowany. W czasie tego urazu zazwyczaj dochodzi do uszkodzenia torebki stawowej  i więzadeł, które zawierają bardzo liczne mechanoreceptory. Te receptory informują mózg o położeniu stopy w przestrzeni. Bez tych informacji zaburzona zostaje kontrola motoryczna i zaczynają powstawać ograniczenia ruchomości i związane z nimi schorzenia.  

Długotrwałe siedzenie powoduje ograniczenie wyprostu stawu biodrowego. Ograniczenie wyprostu stawu biodrowego powoduje ograniczenie rotacji stawu biodrowego, a rotacja stawu biodrowego ma wpływ na rotację piszczeli co wpływa na supinację stopy. Ponadto nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni biodra zaburza kontrolę pronacji w stopie. Mięśnie działające na biodro powinny wspomagać mięśnie stopy w kontrolowaniu pronacji. Są to jedne z największych mięśni w naszym ciele. Ich nieprawidłowa praca powoduje,  że znacznie słabsze mięśnie łydki przejmują pracę mięśni działających na biodro (głównie mięśni pośladkowych) co prowadzi do ich przeciążenia i bólu.  

W czasie ruchu mięśnie pośladkowe kontrolują pracę stawu biodrowego. Do ich prawidłowego działania potrzebujemy odpowiednio ruchomej, a jednocześnie stabilnej miednicy. Tę stabilność zapewniają mięśnie tułowia – mięśnie brzucha i grzbietu. Aby te mięśnie działały prawidłowo nasz kręgosłup musi ruszać się prawidłowo. Niestety w czasach gdy większość dnia spędzamy siedząc, ruchomość kręgosłupa bardzo często jest ograniczona. Nawet ograniczenie ruchomości szyi  i wzmożone napięcie mięśni szyi może powodować zaburzenia pracy mięśni tułowia. 

Podstawowym założeniem osteopatii jest fakt, iż nasze ciało stanowi całość. Nie możemy leczyć żadnego schorzenia bez zbadania i analizy jak reszta ciała wpływa na to schorzenie. Jak widać z powyższego opisu nawet ruchomość szyi może powodować schorzenie stopy. W swojej praktyce niejednokrotnie widziałem poprawę u swoich pacjentów po wyleczeniu z pozoru niezwiązanych dysfunkcji. Niestety w medycynie powstały wąskie specjalizacje i lekarze zazwyczaj koncentrują się tylko na objawach. Leczenie fizykoterapeutyczne takie jak ultradźwięki oraz zastrzyki przeciwzapalne przynoszą ograniczone efekty ponieważ nie usuwają przyczyny powstawania schorzenia. Demonizowany przez lekarzy stan zapalny powstaje w procesie regeneracji uszkodzonych tkanek i jest skutkiem uszkodzenia, a nie przyczyną. 

Aby cieszyć się zdrowymi stopami musimy usprawnić cały organizm. Ruchomość obu stóp, obu stawów biodrowych, kręgosłupa, a nawet stawów barkowych jest konieczna do pełni zdrowia. Leczenie osteopatyczne jest skutecznym, bezpiecznym i naturalnym sposobem na pozbycie się uciążliwych dolegliwości.