Blog

Czym jest rehabilitacja funkcjonalna?

Przez: Jan Jaśkowski

Rehabilitacja funkcjonalna według Applied Functional Science to system diagnozowania, leczenia, rehabilitacji i treningu opierający się na kilku znanych obecnie faktach dotyczących funkcjonowania organizmu ludzkiego. Tymi faktami są:

1. Organizm ludzki prosperuje w trzech wymiarach. Są dwa aspekty tego stwierdzenia. Jeden z nich dotyczy relacji pomiędzy ciałem, umysłem i duchem. Drugi aspekt dotyczy tylko części fizycznej i trzech wymiarów nazwanych płaszczyznami, w których porusza się nasze ciało. Wyróżniamy płaszczyznę strzałkową, czołową i poprzeczną. W każdej płaszczyźnie wyróżniamy dwa kierunki: w płaszczyźnie strzałkowej są to przód i tył, w płaszczyźnie czołowej jest prawa i lewa strona, w płaszczyźnie poprzecznej wyróżniamy obrót w lewo i obrót w prawo. Stawy odpowiednio zginają się lub prostują w płaszczyźnie strzałkowej, zginają do boku prawego lub lewego w płaszczyźnie czołowej (w stawach kończyn ten ruch nazywamy przywiedzeniem i odwiedzeniem) i rotują w prawo i lewo w płaszczyźnie poprzecznej. Każdy staw i każdy mięsień porusza się w tych trzech płaszczyznach (najczęściej jednocześnie). Aby prawidłowo prowadzić rehabilitację funkcjonalną należy pamiętać o tym fakcie. Jeżeli bowiem będziemy np. rozciągać mięsień tylko w jednej płaszczyźnie nie zapewnimy optymalnej funkcjonalności tego mięśnia.

2. Organizm ludzki poddany jest sile grawitacji. Ta siła działa na nas bezustannie. Grawitacja może być naszym sprzymierzeńcem podczas rehabilitacji, a może być naszym największym przeciwnikiem. Kiedy na przykład stoję i chcę usiąść mój wysiłek dzięki grawitacji jest minimalny. Z drugiej strony kiedy siedzę długie godziny i staram się nie garbić muszę pokonać siłę grawitacji. W zależności od pozycji, w której się znajdujemy grawitacja inaczej działa na nasze ciało. Inaczej pracują stawy, mięśnie, a nawet organy wewnętrzne. Ten niby oczywisty fakt zdaje się być bardzo często pomijany w gabinetach rehabilitacji. Zaczynając od badania pacjenta, które bardzo często jest przeprowadzane tylko w pozycji leżącej, po wykonywanie ćwiczeń tylko w pozycji leżącej czy siedzącej. Takie badanie czy ćwiczenia nie odzwierciedlają rzeczywistości, w której pacjent funkcjonuje.

3. Ruch w organiźmie jest inicjowany przez różne czynniki, zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne. Do tych czynników zaliczamy grawitację, pęd, siłę reakcji podłoża, a także różne części ciała. Na przykład ręka kiedy sięgamy po książkę stojącą na półce lub oczy kiedy oglądamy wystawę sklepową. Ten fakt łączy się z kolejnym faktem dotyczącym funkcjonowania naszych organizmów nasze ciało wykonuje większość ruchów podświadomie. Nie myślimy o tym, że musimy obrócić głowę oglądając wystawę sklepową, którą właśnie mijamy. Nie myślimy o tym żeby obrócić kręgosłup, napiąć mięśnie przykręgosłupowe i wykonać supinację stopy kiedy to chcemy się obrócić po książkę stojącą daleko na półce. My po prostu wyciągamy rękę do boku. Dlatego też rehabilitacja funkcjonalna jest przeprowadzona w sposób, który odzwierciedla zachowania w rzeczywistym świecie.

4. Każdy ruch naszego ciała ciągnie za sobą szereg innych reakcji lańcuchowych. Najprostszym przykładem jest chód. Kiedy stawiamy stopę na podłożu staw skokowy dolny ulega pronacji, kolano zgina się, rotuje i ulega odwiedzeniu, staw biodrowy zgina się, rotuje i ulega przywiedzeniu itd. Ten fakt jest bardzo bliski podstawowemu założeniu osteopatii, a mianowicie, że organizm ludzki stanowi jedność. Dysfunkcja w jednym ze stawów może prowadzić do dysfunkcji w innej części naszego ciała. Dlatego w rehabilitacji funkcjonalnej tak niezmiernie ważne jest aby badać całe ciało, a nie tylko część, w której odczuwany jest ból.

5. Organizm ludzki funkcjonuje w sposób dynamiczny. Ciągle się ruszamy. Środowisko, w którym żyjemy bezustannie się zmienia i nasze ciało bezustannie przystosowuje się do tego środowiska. Jest to o tyle ważne, że już w czasie jednej wizyty terapeutycznej mogą zajść zmiany w organiźmie. Dlatego też podczas każdej wizyty należy przeprowadzić badanie pacjenta. Nie wystarczy raz zbadać pacjenta i powtarzać te same zabiegi przez resztę rehabilitacji. Należy bezustannie monitorować zmiany które zachodzą w trakcie sesji terapeutycznej.

6. Każdy z nas jest indywidualnością. Wszyscy się różnimy. Wyróżnia nas kolor włosów, rysy twarzy, sposób poruszania się, wysławiania, mamy różne cechy charakteru, różną budowę ciała, a także różne problemy zdrowotne. Prawidłowa terapia powinna brać pod uwagę te różnice. Leczenie pacjentów według protokołów postępowania nie wydaje się być najlepszym podejściem. Trzeba oceniać możliwości pacjenta w ogóle jak i podczas każdej sesji terapeutycznej oddzielnie. W zależności od stanu fizycznego jak i psychicznego należy stosować różne zabiegi, różne techniki i różne ćwiczenia.

Celem terapii funkcjonalnej jest przede wszystkim umożliwienie pacjentom sprawniejszego funkcjonowania. Uwolnienie pacjenta od bólu jest tylko początkiem takiej terapii. W zależności od zainteresowań i możliwości fizycznych pacjenta dobierany jest indywidualny program terapii, mający na celu odzwierciedlenie tych zainteresowań oraz potrzeb pacjenta.